1info.az

ITIL (IT Infrastructure Library) İT xidmətlərinin göstərilməsi ilə məşğul olan struktur bölmələrin və ya şirkətlərin fəaliyyətini təşkil etmək üçün, ən yaxşı təcrübələri təsvir edən əsaslanmadır.

ITIL Bilik Bazasında İT xidmətlərinin yüksək keyfiyyətini təmin edən və şirkətin müştərilərinin məmnunluğunu artıran bütün proseslər təfərrüatlıdır. Burada ISO9000 standartlarına tam uyğunluğu göstərən və təşkilatın diqqətini qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatmağa, şirkətin fəaliyyətinin təhlilinə, habelə qarşıya qoyulmuş vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün sərf olunan resurslara yönəldən proses yanaşmasından istifadə edilir.

ITIL bilikləri nədən ibarətdir?
Xidmət strategiyası
Xidmət dizaynı
Xidmət yenilənməsi
Xidmət istismarı
Xidmətin davamlı təkmilləşdirməsi

Əsas anlayışlar
ITIL bazında təsvir olunan əsas anlayışlar yeni başlayan İT mütəxəssislərinə texniki dəstək funksiyaları haqqında ümumi fikir verir.

Əsasları sadalayaq:

Biznes problemlərini həll edərkən diqqətinizi müştəriyə yönəldin. Bunun üçün istifadə olunan aparat platformalarına deyil, inteqrasiya olunmuş xidmətlərin çatdırılmasına diqqət yetirin.

İstifadəçini diqqətini texniki dəstəyin təşkilinin bütün incəliklərinə və çətinliklərinə həsr etməyin, onun üçün bu artıq məlumatdır.

Texniki dəstək əməkdaşların, fəaliyyətini təşkil etmək üçün xüsusi vasitələrdən istifadə edin.

Texniki dəstəyin yerinə yetirdiyi vəzifələrin əhatəsini genişləndirin, onun funksiyasına yalnız xidmət və nasazlıqların bərpası daxil olmamalıdır, nasazlıqların əsas səbəblərini təin etmə, təhlil, tələb olunan imkanlardan istifadə etməli və s.
ITIL prinsiplərini praktikada tətbiq etmək üçün, kiçik şirkətlər sadə sənəd şablonlarından və ya elektron cədvəllərdən istifadə edə bilər, orta və böyük biznes isə bu məqsədlər üçün xüsusi proqram təminatına ehtiyac duyur.

ITIL-in biznes üçün faydaları:

ITIL metodologiyalarının və ən yaxşı dünya təcrübələrinin tətbiqi, müəssisələrə bir sıra danılmaz üstünlüklər verir:
icranın sonraki mərhələdə, bütün proseslərin monitorinqi və prosedurların tənzimlənməsi

əməliyyat xərclərinin aşağa salınması və idarəetmə çevikliyi hesabına rəqabətin artması

Texniki dəstəyin və bütövlükdə şirkətin səmərəliliyini artırması üçün İT prosseslərin optimallaşdırılması
İT departamentinin işi biznes üçün başa düşülən olur, inkişaf strategiyası yaranır.

COBIT (Control Objectives for Information and related Technology).

COBIT informasiya texnologiyalarının idarə edilməsinə bir yanaşmadır. O, menecerlərə, auditorlara və İT istifadəçilərinə, informasiya texnologiyalarının səviyyəsini maksimum dərəcədə artırmağa və şirkət daxilində müvafiq İT idarəetməsini və nəzarətini inkişaf etdirməyə kömək etmək üçün təsdiqlənmiş ölçülər, proseslər və ən yaxşı təcrübələr toplusudur.

Planlaşdırma və Təşkilat: biznes məqsədlərinə çatmaq üçün İT-dən ən yaxşı şəkildə necə istifadə etməyi müəyyən etməyi əhatə edir və özündə müxtəlif strategiya və taktikaları birləşdirir.

Tənzimlənən proseslər:
• Strateji planın hazırlanması
• İT arxitekturasının tərifi
• Texnologiyanın inkişafı istiqamətlərinin müəyyən edilməsi
• İT proseslərinin formalaşdırılması və biznes ilə əlaqələrinin qurulması
• İT İnvestisiyanın idarəetmə
• Razılaşdırılmış formada hədəf və məqsədlərin idarə edilməsi
• İT İnsan Resurslarının İdarə Edilməsi
• Keyfiyyətin İdarə Edilməsi
• İT risklərinin qiymətləndirilməsi və idarə edilməsi
• Layihənin İdarəetmə

Tənzimlənən proseslər:
• AI1 Avtomatlaşdırma həllərinin müəyyən edilməsi və seçilməsi
• AI2 Tətbiq dizaynı və inkişafı
• AI3 Texniki infrastrukturun dizaynı və dəstəyi
• AI4 İS-nin fəaliyyətinin və istifadəsinin təmin edilməsi
• AI5 İT resurslarının satın alınması
• AI6 Dəyişikliklərin İdarə Edilməsi
• AI7 Qərarların və dəyişikliklərin təyin edilməsi və təsdiqlənməsi

Təminat və dəstək: təhlükəsizlik və işin davamlılığı, təlim və proqram sistemləri tərəfindən məlumatların işlənməsi daxil olmaqla, tələb olunan məlumat xidmətlərinin təmin edilməsini əhatə edir. Tənzimlənən proseslər:
• Xidmət səviyyələrini müəyyənləşdirin və idarə edin
• Podratçı Xidmətinin İdarə edilməsi
• Performansın İdarəetməsi
• Xidmətin Davamlılığını təmin edilməsi
• Təhlükəsizlik Sistemləri
• İT xərclərinin tərifi və bölüşdürülməsi
• İstifadəçi Təlimi
• Help Desk və Insident Management
• Konfiqurasiya İdarəetmə
• Problemin İdarə Edilməsi
• Data Management
• Fiziki Avadanlığın İdarə Edilməsi
• Əməliyyatların İdarə Edilməsi

COBIT standartı idarəetmənin məqsəd və prinsiplərini, idarəetmə obyektlərini ətraflı təsvir edir, bütün İT proseslərini və onlara olan tələbləri aydın şəkildə müəyyənləşdirir, onların həyata keçirilməsi üçün mümkün alətləri (təcrübələri) təsvir edir. İT proseslərinin təsviri həmçinin İT təhlükəsizliyini idarə etmək üçün praktiki tövsiyələr verir. COBIT mövcud informasiya texnologiyaları idarəetmə sisteminə nəzarət və audit, İT-nin operativ və strateji idarəçiliyini təşkil etmək, İT layihələrinin xərclərini təhlil etmək və müvafiq infrastrukturu dəstəkləmək üçün istifadə olunur.

Project Management Body Of Knowledge (PMBOK) peşəkar layihə idarəetmə biliklərinin peşəkar toplusudur. Layihə İdarəetmə İnstitutu bu sənəddən peşəkar inkişaf proqramları üçün əsas istinad materialı kimi istifadə edir.
Bu təlimatda layihələrin idarə edilməsi proseslərinin mahiyyəti, proseslərin inteqrasiyası və onlar arasında qarşılıqlı əlaqə, eləcə də onların xidmət etdiyi məqsəd təsvir olunur. Bu proseslər “Layihə İdarəetmə Proses Qrupları” adlanan beş qrupa bölünür.
Başlanğıc prosseslər qrupu, yeni layihənin başlanmasına rəsmi icazə verilməsinə asanlaşdırılan proseslərdən ibarətdir. Başlanğıc proses qrupuna aşağıdakı proseslər daxildir:
Planlaşdırma Prosesi Qrupu
Layihənin həyata keçirildiyi məqsəd və məzmuna nail olmaq üçün zəruri olan məqsədləri müəyyənləşdirir və təkmilləşdirir və tədbirləri planlaşdırır. Planlaşdırma prosesi qrupuna aşağıdakı proseslər daxildir:
• Layihənin idarə edilməsi planının hazırlanması
• Məzmun idarəçiliyinin planlaşdırılması
• Tələblərin toplanması
• Məzmunun tərifi
• İş bölgüsü strukturunun yaradılması
• Cədvəlin idarə olunmasının planlaşdırılması
• Əməliyyatların tərifi
• Əməliyyatların ardıcıllığı
• Fəaliyyətlərin müddətinin təxmin edilməsi
• Cədvəlin hazırlanması
• Xərclərin idarə edilməsinin planlaşdırılması
• Xərclərin qiymətləndirilməsi
• Büdcənin müəyyən edilməsi
• Keyfiyyətin idarə edilməsinin planlaşdırılması
• Resursların idarə edilməsinin planlaşdırılması
• Fəaliyyət resursunun qiymətləndirilməsi
• Rabitə idarəçiliyinin planlaşdırılması
• Risklərin idarə edilməsinin planlaşdırılması
• Riskin müəyyən edilməsi
• Keyfiyyətli risk təhlili
• Kəmiyyət riskinin təhlili
• Risk cavab planlaması
• Satınalmaların idarə edilməsinin planlaşdırılması
• Maraqlı tərəflərin cəlb edilməsinin planlaşdırılması

İcra prosesi qrupu
Müəyyən bir layihə üçün, layihənin idarə edilməsi planını həyata keçirmək üçün insan və digər resursları birləşdirir. İcra proses qrupuna aşağıdakı proseslər daxildir:
• Layihə işinin istiqamətləndirilməsi və nəzarəti
• Layihə biliklərinin idarə edilməsi
• Keyfiyyətin idarə edilməsi
• Resursların əldə edilməsi
• Layihə komandasının inkişafı
• Layihə qrupunun idarə edilməsi
• Ünsiyyətin idarə edilməsi
• Risk cavabının həyata keçirilməsi
• Satınalma
• Maraqlı tərəflərin iştirakının idarə edilməsi

Monitorinq və nəzarət prosesləri qrupu
Layihənin gedişatını mütəmadi olaraq qiymətləndirir və layihənin idarə edilməsi planından kənarlaşmaları aşkar etmək üçün monitorinqlər aparır və zəruri hallarda layihə məqsədlərinə nail olmaq üçün düzəldici tədbirlər görür. Monitorinq və nəzarət prosesləri qrupuna aşağıdakı proseslər daxildir:
• Layihə işlərinin monitorinqi və nəzarəti
• İnteqrasiya edilmiş dəyişikliklərə nəzarət
• Məzmunun təsdiqi
• Məzmuna nəzarət (Əhatə dairəsi)
• İş qrafikinə nəzarət
• Xərclərə nəzarət
• Keyfiyyətə nəzarət
• Resurslara nəzarət
• Rabitələrin monitorinqi
• Risk monitorinqi
• Satınalmaya nəzarət
• Maraqlı tərəflərin iştirakının monitorinqi

Proses qrupunun bağlanması
Məhsulun, xidmətin və ya nəticənin qəbulunu rəsmiləşdirir və layihə və ya layihə mərhələsini düzgün nəticəyə gətirir. Sonlandırma proses qrupuna aşağıdakı prosses daxildir:
• Layihənin və ya mərhələnin bağlanması

Tərəfimizdən hər növ yoxlamalar həyata keçirilir və yoxlama dərəcələri aşağıdakılardır:

Vizual yoxlama: yoxlama cihazlardan və ya alətlərdən istifadə etmədən, gözlə aydın görünə bilən qüsurları, məsələn, çatışmayan boltları, müəyyən edən yoxlama.
Yaxından yoxlama: vizual yoxlamanın əhatə etdiyi aspektləri özündə birləşdirən və bundan əlavə, yalnız daxilolma alətlərindən, məsələn nərdivanlardan, və digər alətlərdən və yoxlama avadanlığından istifadə etməklə, aydınlaşdırıla bilən qüsurları, məsələn, boş bağlanmış boltları, müəyyən edir.

Müfəssəl yoxlama: yaxından aparılan yoxlamanın əhatə etdiyi aspektləri özündə birləşdirən və bundan əlavə, lazım olan yerdə, yalnız alət və test avadanlığından istifadə edərək korpusu açmaqla aydın edilə biləcək qüsurları, məsələn, boş sıxacları, əhatə edən yoxlama.Yoxlama növləri aşağıdakılardır.

İlkin yoxlamalar: istismara verməzdən əvvəl bütün elektrik aparatların, sistemlərin və qurğuların seçilmiş müdafiə tipi və quraşdırma plana müvafiq olduğunu müəyyən etmək üçün yoxlamalar.

İlkin yoxlama detallı şəkildə həyata keçirilir və onun nəticələri qeyd olunur.

Vaxtaşırı yoxlamalar: planlı şəkildə həyata keçirilən bütün cihazların yoxlanılmaları. Onlar vizual və ya yaxından aparılan yoxlama ola bilər. Vizual və ya yaxından aparılan vaxtaşırı yoxlama, müfəssəl yoxlama aparılmasına ehtiyac olması ilə nəticələnə bilər. Vaxtaşırı yoxlamalar arasındakı interval 3 ildən artıq olmamalı və onların nəticələri qeyd olunmalıdır.

Nümunə yoxlamaları: quraşdırılmış aparatın proporsiyasının yoxlanışları. Onlar vizual, yaxından aparılan və ya müfəssəl ola bilər. Nümunələrin ölçüsü, tərkibi və yoxlamanın məqsədi səriştəli və təcrübəli mühəndis tərəfindən müəyyən olunmalı və onun nəticələri qeyd olunmalıdır.

Xüsusi yoxlamalar: daşınan elektrik cihazları, azı hər 12 aydan bir müfəssəl yoxlamadan keçirilməli və istifadəçi tərəfindən, istifadədən əvvəl, cihazda aydın şəkildə zədələnmə olmadığını yəqin etmək üçün, vizual olaraq yoxlanmalıdır.